ඉහත ඡායාරෑපය මඟින් නිරෑපනය කරනු ලබන්නේ විශ්වීය මානව හිමිකමි ප්‍රඥප්තියේ 70 වන සැමරැම වෙනුවෙන් චීන ජාතික චිත්‍ර ශිල්පියෙක් මෙන්ම මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරිකයෙක් වන අයි වෙයි වෙයි(Ai wei wei) විසින් සැලසුමි කරන ලද ධඡයකි.බංගලදේශයේ රෝහින්ග්‍යා සරණාගත කඳවුරැ නිරීක්ෂණය කල සංචාරය ඔහුට මෙම ධඡයට අන්තර්ගත චිත්‍රය සැලසුමි කිරීමට අවශ්‍ය ගුරැහරැකම් ලබාදී තිබෙි.අයි වෙයි වෙයි විසින් නිරීක්ෂණය කල පරිදි මෙම සරණාගත කඳවුරේ සිටි සෑම සරණාගතයෙකුම පාවහන් රහිතව සිටින ලදි.ඉහත ධඡයට අන්තර්ගත කර ඇති නිරැවත් පාද සලකුණ මඟින් සංඛෙිතවත් කරනුයේ සෑම සරණාගතයෙකුටම පලායාම සඳහා නිරන්තර බලපෑමක් තිබු බව සහ වාසස්ථාන අහිමි කිරීමේ අවධානමට ඔවුන් නිරන්තරයෙන්ම ගොදුරැවී සිටි බවයි.
විශ්වීය මානව හිමිකමි ප්‍රඥප්තිය ප්‍රකාශයට පත් කර දශක හතක් ගතවු වර්තමානයේ ද ගෝලීය මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීමෙි බලාපොරොත්තුව නිරතුරැව අනතුරැ ඇඟවෙමින් පවතී.මෙමඟින් ලොව කොතැනක හෝ සිදුවන මානව හිමිකමි උල්ලංඝනය කිරීමක් සමස්ථ ගෝලීය නීතිය සඳහාම තර්ජනයක් ලෙස දක්වා තිබෙි.එමෙන්ම මානව හිමිකමි උල්ලංඝනය කිරීම වළක්වාලීම දැඩි අභියෝගයක් එල්ල වන ක්‍රියාවලියක් ලෙස හඳුනාගත හැකියි.
ශ්‍රී ලංකාව( ජනාධිපතිවරයා ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කිරීම, පාර්ලිමේන්තුව විසුරැවා හැරීම, සුළුතර රජයක් පත්කිරීම, මහජන මුදල් නාස්තිවීම) සහ විශේෂයෙන්ම තෙවන ලෝකයේ රටවල මෑත කාලීනව ඉස්මතු වෙමින් පවතින ඒකාධිපතිවාදී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයෙන් වියුක්ත වූ සීමාකාරී මතධාරී දේශපාලන ප්‍රවාහය හමුවේ විශේෂයෙන්ම එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තිය නැවත වරක් සිහිපත් කිරීම අතිශයින් වැදගත්ය.මෙහි අන්තර්ගත ප්‍රඥප්තීන් හා සම්මුතීන් මඟින් අවධාරණය කරනු ලබන්නේ සෑම පුද්ගලයෙකුටම නිදහසේ සහ ආරක්ෂිතව ජීවත් වීමට ඇති හිමිකමය.මෙම ප්‍රඥප්තීන් හා සම්මුතීන් බොහෝමයක් රටවල ව්‍යවස්ථාවන්ට අනුගත කර ඇති අතරම එමඟින් කිසිදු පුද්ගලයෙකු හිතුමනාපය පරිදි අත්අඩංගුවට ගැනීම, රඳවා තබා ගැනීම, වදහිංසා පැමිණවීම තහනම් කර තිබේ.මෙම විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තිය මඟින් සාධාරණ නෛතික ක්‍රියාමාර්ගයන් ගැනීම්, පුද්ගලිකත්වයේ නිදහස, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස සහ සාමාජයීය කටයුතු කිරීමේ නිදහස යන අයීතීන් තහවුරැ කර තිබෙි.එමෙන්ම ආගමික චින්තන නිදහස මෙන්ම දාර්ශනික නිදහස සඳහා ඇති පුද්ගල අයිතීන් එමඟින් තහවුරැ කර තිබේ.විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තිය මඟින් රැකියාවක නිරතවීමේ අයිතිය සහ වෘත්තීය සමිති ලෙස සංවිධානය වීමේ අයිතිය යන වැදගත් සමාජ සහ ආර්ථික හිමිකම් සඳහා වූ පුද්ගල අයිතිය අවධාරණය කරනු ලබයි.
මෙකී මානව හිමිකම් පිලිබඳ විශ්වීය ප්‍රඥප්තිය නිර්මාණය කරන ලද්දේ නිරවි යුද සමය පැවති 1940 කාල වකවානුවේදීය.එම වකවානුවේදී එකඟතාව ඇති කර ගන්නා ලද්දේ පුද්ගලයන්ට කුමන වූ මානව අයිතිවාසිකම් තිබිය යුතුද යන කරැණ පිලිබඳව පමණි.නමුත් එකී මානව හිමිකම් ඔවුන්ට තිබිය යුත්තේ මන්ද යන්න පිලිබඳව හෝ එම අයිතිවාසිකම් මූලික අයිතිවාසිකම් ලෙස සැලකිය යුත්තේ මන්ද යන්න පිලිබඳව හෝ උක්ත මානව හිමිකම් සුරැකිය යුත්තේ කවුරැන් විසින් කෙලෙසද යන්න පිලිබඳව හෝ එවකට වූ විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියෙන් අණාවරනය නොකරන ලදි.ආරම්භයේදී මෙකී ප්‍රඥප්තීන් අත්සන් කිරීම සහ පිලිපැදීම සඳහා කිසිදු බලකිරීමක් නොවුනි.එමෙන්ම අභියාචනය කිරීමේ කිසිදු නිශ්චිත ක්‍රියාමාර්ගයක් නොවුනි.ප්‍රඥප්තිය ප්‍රකාශයට පත්කර බොහෝ කලක් යන තෙක්ම එහි මූලික හරයන් පවා බොහෝ රටවල් අත්සන් කර නොතිබිනි.විශ්වයී මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්ති ප්‍රකාශිත සමයේදී කාන්තා අයිතීන්, අබාධිත අයිතිවාසිකම්, ළමා අයිතිවාසිකම් සහ සමලිංගික ප්‍රජාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් පිලිබඳව එහි සඳහන් වූවේ මද වශයෙනි.නමුත් දශක හතක් පුරාවට විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියේ සිදුවූ දැවැන්ත ප්‍රගමණය සමඟ වර්තමානය වන විට හේග් හි අන්තර් ජාතික අධිකරණ සංකීර්ණය මෙන්ම ආගමික ආරක්ෂාව සඳහා වූ එක්සත් ජාතීන්ගේ භාරය යන ආයතන කරා විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියේ කාර්යභාරය පුළුල් වී ඇත.මේ වන විට මානව හිමිකම් උල්ලංඝණය කිරීම් පිලිබඳ අණාවරනයන් නිරන්තරයෙන්ම සිදුවෙමින් පවතින අතරම ඒ සඳහා පුළුල් සහයෝගිතා ජාලයක් ගෝලීය වශයෙන් සංවිධානය වී පවතී.
විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියේ 70 වසරක කාර්යභාරය විවරණය සහ ඇඟයීම සඳහා නිව්යෝක් විශ්වවිද්‍යාලය මඟින් ගෝලීය පුරවැසියන්ගේ කොමිෂම යන තේමාව යටතේ සමුළුවක් පැවැත්වීමට යෙදිනි.මෙහිදී ලොව පුරා විවිධ රටවලින් ඒ සඳහා සාභාගී වූ මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරිකයන්ගේ යෝජනා
සහ අදහස් ඒකරාශී කිරීම ද සිදුවිය.
හුදෙක් මානව හිමිකම් එකින් එක සඳහන් කිරීමෙි මෙතෙක් අනුගමනය කරන ලද පැරණි ක්‍රමය වෙනුවට අදාල හිමිකම් සුරැකීමේ වගකීම භාරගත යුත්තේ කවුරැන්ද සහ ඒවා සුරැකිය යුත්තේ කෙලෙසද යන්න පිලිබඳ වඩා සුපැහැදිලි මඟපෙන්වීමක් ගොඩනැඟිය යුතු බවට මෙම කොමිෂම මෙහිදී තර්ක කරන ලදි.මේ සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට ගෙන එන ලද යෝජනා එක්සත් ජාතීන්ගේ නිශේධක බලය හිමි ස්ථීර සාමාජිකයන් විසින් නිශේධනය කරනු ලැබ ඇත.මේ නිසා විශ්වීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තිය වර්තමානයේදීත් අව- ක්‍රියාකාරී තත්වයක පවතින අතරම ඒ නිසා සුවිශාල මිනිස් ජීවිත සංඛ්‍යාවක් අහිමිවී ගොස් ඇත.එමෙන්ම මේ නිසා ගෝලීය ආරක්ෂාව හා සුරක්ෂිතතාවය පහත වැටී තිබේ.මෙම තත්වය වර්තමානයේ දිනෙන් දින උග්‍ර වෙමින් පවතින මානව හිමිකම් උල්ලංඝණය කිරීම් සඳහා තීරණාත්මක ලෙස බලපා ඇත.මේ සඳහා විසඳුම් ලෙස ඉහත කොමිෂම දක්වා තිබෙන්නේ ජන සංහාර ආදී ගෝලීය සමාජ ගැටළු වලදී එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ නිත්‍ය සාමාජිකයන් ස්වකීය නිශේධක බලය භාවිතා කිරීමෙන් ස්වේච්ඡාවෙන්ම ඉවත් වීමයි.මේ නිසා එවැනි සිදුවීම් වලදී අදාල ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ වගකීම අන්තර් ජාතික අධිකරණයට පැවරීමට හැකිවේ.මානව හිමිකම් වල පුළුල් සාමූහික ඒකාබද්ධතාවයක් සහිත ගෝලීය යාන්ත්‍රණයක් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා රජයන් සහ ආයතන වල වඩාත් සවිස්තරගත වගකීම් හඳුනා ගැනීමෙන් ඔබ්බට ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග ගැන සැලකිය යුතුය.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියේ දක්නට ඇති සුවිශේෂ ලක්ෂණය වනුයේ යුරෝපා මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තිය මෙන් එය සිවිල් සහ දේශපාලන ක්ෂේත්‍ර වල හිමිකම් වලට සීමා නොවී ඒවාට අමතරව ආර්ථික සහ සමාජ හිමිකම් යන ක්ෂේත්‍ර කරාද ප්‍රසාරණය වී තිබීමයි.නමුත් විශ්ව මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියේ දැක්වෙන පරිදි එකී මානව හිමිකම් වැදගත් ලෙස දැක්වීම පමණක් හුදෙක් ප්‍රමාණවත් නොවේ.නිදසුනක් ලෙස දකුණු අප්‍රිකානු නූතන ව්‍යවස්ථාවේ සමාජ හිමිකම් ප්‍රවර්ධනය සඳහා නිශ්චිත ප්‍රතිඥාවන් අන්තර්ගත වුවද ඒවා බලාත්මක කිරීමේ සැබෑ වටිනාකම සතුටුදායක ලෙස ඔවුන් වටහාගෙන නොමැති බව පෙනී යයි.වර්තමානයේ ලෝකය පුරාම සිටින මිලියන 70 ක් පමණ විතැන් වූ බලාපොරොත්තු සුන්වූ ජනතාවට මෙන්ම මිලියන 20 ක් පමණ වූ සරණාගත තත්වයක පසුවන ජනතාවටද අතිශය තීරණාත්මක නව ගිවිසුමක් මෙම දෙසැමිබරයේ අත්සන් කිරීමට නියමිතව පවතී.කොමිෂමේ ඉහත කී වාර්තාව මඟින් සෘජුවම අවධාරණය කරනු ලබන්නේ වර්තමානයේ පවතින ගෝලීය සරනාගතයන් ආරක්ෂා කිරීමේ යාන්ත්‍රණය මෙයට වඩා ශක්තිමත් විය යුතු බවකි.මෙය අවම වශයෙන් සරණාගතයන් සතු සංචරණය වීමේ හිමිකම සහ රාජ්‍යයන් සතුව පවතින එකී සංචරණයන් සීමාකිරීමේ බලය යන කරැණු ද්විත්වයේ තුලනයට ඔබ්බෙන් යන තත්වයක් වත් විය යුතු බව උක්ත ගෝලීය පුරවැසියන්ගේ කොමිෂම විසින් අවධාරණය කරයි.මෙය ගෝලීය චිරස්ථායී සංවර්ධනයට අන්තර්ගත කර ඇති දීර්ඝ කාලීන පරමාර්ථයන් සහිත නව අන්තර් ජාතික සම්මුතියකි.එය ආරක්ෂිත, ක්‍රමික, විධිමත් සහ වගකිම් සහිත විගමනයක්(facilitate, safe,orderly,regular and responsible migration)ලෙස හඳුන්වයි.
මෙකී කොමිෂමේ වඩාත් වැදගත් නිර්දේශයක් වනුයේ දැනට ලොව පුරා පැතිර පවතින 40 කට වඩා වැඩි යුද වාතාවරණයන් නිසා අනාරක්ෂිත තත්වයන්ට මුහුන පා සිටින ළමුන් සඳහා නිසි ක්‍රියාමාර්ගයන් ගැනීමයි.මෙකී අරමුණට අදාල නව වාර්තාවක් මෙම වසරේදී කොමිෂමෙන් එළි දැක්වීමට නියමිතය.ෂහීඩ් ෆාතිමා විසින් රචිත protecting children in armed conflicts/ යුද වාතාවරණයන්හිදී ළමුන් ආරක්ෂා කිරීම යන ග්‍රන්ථයෙන් අදාල ක්ෂේත්‍රයේ රැඩිකල් වෙනසක් යෝජනා කරනු ලබයි.යුද කලාප තුල පිහිටි පාසල් තුල යුද කලාප වල පිහිටි රෝහල් වලට සමාන ආරක්ෂිත සුවපහසු වාතාවරනයක් සහතික කිරීම,යුද වාතාවරන පවතින රටවල ළමුන්ට සිදු වන ලිංගික ප්‍රචන්ඩත්වය වැළැක්වීමේ කාර්යක්ෂම හා සඵලදායී ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම, ළමා පැහැර ගැනීම් වැළැක්වීම සහ ළමුන් විකිණීම වැළැක්වීම, අනතුරැදායක යුද කලාප වලට සිවිල් ජනතාව ඇතුල්වීම තහනම් කරන සහ නීති විරෝධී බවට පත් කරන පැහැදිලි ප්‍රකාශනයන් අන්තර්ගත කිරීම ෂහීඩ් ෆාතිමාගේ මෙම කෘතියේ අන්තර්ගත වේ.යුදමය වාතාවරන වලට මැදිවූ දරැවන් ආරක්ෂා කිරීමේ වඩා පහසු නෛතික මෙවලමක් සහිත යාන්ත්‍රණයක් සහ සිවිල් සමාජයේ මැදිහත්වීමට අදාල යාන්ත්‍රණයක් අනුමත කිරීම පිලිබඳව මේ වන විට අන්තර් ජාතික ප්‍රජාව සලකමින් සිටින බව ෆාතිමා අවධාරණය කරයි.
ලෝකය ගෝලීයකරණය මඟින් මෙතරම් සමීපවී ඇති යුගයක පවා ලොවපුරා සිටින මිලියන ගනනක් පමණ පුද්ගලයන් මානව හිමිකම් ලෝකයේ සැමගේ විශ්වීය අයිතීන් ලෙස නොසලකන බව පෙනී යයි.මේ නිසා දැනටත් රටවල් කිහිපයක ක්‍රියාත්මක වන ආකාරයට රජයක් විසින් මානව හිමිකම් අධ්‍යාපනය දිරිමත් කිරීම සහ කාර්යක්ෂම ලෙස විධිමත් කිරීම සඳහා කෙලෙස ක්‍රියාත්මක විය යුතු දැයි කැලිෆෝනියා විශ්වවිද්‍යාලයේ ගෝලීය නීතිය පිලිබඳ මධ්‍යස්ථානයේ අධ්‍යක්ෂ ෆෝනා ෆෝමන් මහත්මියගේ නිර්දේශයන් ගෝලීය පුරවැසියන්ගේ කොමිෂම සැලකිල්ලට ගෙන තිබේ.
එක්සත් ජනපද හිටපු ජනාධිපති ෆ්රෑන්ක්ලින්ක් රෑස්වෙල්ට් මැතිතුමා ඔහුගේ ලිපියක වරෙක ප්‍රකාශකර ඇති දාර්ශනික පාඨයක් අවසන් වශයෙන් සිහි කැඳවමි.
මිනිසුන් යමක් පිලිබඳ දන්නේ නම් සිතන්නේ නම් හෝ ඔවුන් ජීවත් විය යුතු බව ඉල්ලා සිටින්නේ නම් මිස සාමූහික සමාජය කිසිදු භාරයක් රැගෙන නොයයි.වර්තමානයේ හෝ අනාගතයේදී විශ්වීය මානව හිමිකම් ලෝකයේ ප්‍රමුඛ ස්ථානයකට රැගෙන ඒමට මෙම සරල සුගම සත්‍යය කෙරෙහි අප අනුගත විය යුතුය.
Ground viws/ Us todayඇසුරෙනි
අනුරාධ සේනාරත්න
